english
français
contact me

  • BIO
  • INTERVIEWS
  • REVIEWS
  • PRESS
    • press
    Kendi Ablukasını Delen Adam (BİA Haber Merkezi)

    03.07.2010

    Kendi Ablukasını Delen Adam

    Sivan, azılı bir muhalif. "Gazze ablukası mücrim bir siyaset. Ä°srail'in devlet terörünü eleÅtirebilmek için diÄer hükümetlerin de ellerinin temiz olması gerek. Ä°Åte bu yüzden onlara deÄil, insanlara inanıyorum!" diyor.
    Dora MENGÜÇ

    Ä°stanbul - BÄ°A Haber Merkezi
    03 Temmuz 2010, Cumartesi

    "Gazze ablukası mücrim bir siyaset. EÄer birilerini hukukun üstünde tutarsanız geri kalanını hukuk dıÅı bırakırsınız. Unutmayın! Ä°srail'in devlet terörünü eleÅtirebilmek için diÄer hükümetlerin de ellerinin temiz olması gerek. Ä°Åte bu yüzden onlara deÄil, insanlara inanıyorum!"
    Bu cümlelerin sahibi bir Filistinli deÄil. Adı Eyal Sivan. Belgesel sinema ile yakından ilgilenenler için tanıdık bir isim. Ä°srail ile Filistinliler fazlasıyla tanıyor bu ilginç adamı. Politik söylemi kimi zaman sanatının önüne geçse bile birbirinden hiç de kopuk olmadıÄı aÅikâr. Azılı bir muhalif o... Sadece Ä°srail hükümetine deÄil tepkisi. Halkların karÅısında duranlara, tarihi saptırmak isteyenlere, azınlıkları hor görenlere ve egemen ideolojiye... Ve elbette yönetme yetisinden yoksun olduÄunu düÅündüÄü birçok hükümete! Ä°Åte bu yüzden sivil toplumun, sanatçıların, entelektüellerin ve gazetecilerin muhalif yanını haddinden fazla önemsiyor. Zira Sivan'a göre siyasetin içindeki partisel muhalefet çoÄu zaman yüzeysel kalıyor. Bu durumu örneklendiriyor da alaylıca;"Kadima'nın iktidardan tek farkı Gazze'ye bir deÄil iki renkli kalem göndermesinde saklıdır."

    Dokuz insanın ölmesi lazımmıÅ
    Hayfa doÄumlu 46 yaÅındaki yönetmen, Ankara-Tel Aviv iliÅkilerinin bu denli gergin olduÄu bir dönemde bastı Ä°stanbul'a ayaÄını. Ä°srail basınının söylediÄi gibi pasaportu sorun falan da çıkarmadı. Documentarist Ä°stanbul Belgesel Günleri'nin davetlisiydi aykırı sinemacı, "Yafa: Portakalın OtomatiÄi" filminin gösterimi için, onur konuÄu sıfatıyla... Neredeyse yarım asırlık hayatının çeyreÄini belgesel sinemaya adayan Ä°srailli yönetmen bu son filminde siyonizm yalanlarından bahsediyor. 1948'den önce Filistin'in bir çöl olmadıÄını, siyonizmin bu toprakları bir cennet bahçesine çevirmediÄinden dem vuruyor. Yani portakal o topraklarda hep varmıÅ. Ve Filistin Ä°srail olmadan evvel de bir cennet bahçesiymiÅ.
    Bir gazeteci için en iyi yanı sanat ile siyaseti birbirinden ayıran sinema adamlarından olmaması. Hal böyle olunca sohbet zemin kayganlaÅabiliyor, Mavi Marmara yardım gemisine düzenlenen baskını sormak kaçınılmaz hale geliyor. Üzgün olduÄunu söylüyor Ä°srailli yönetmen :
    "Demek ki dokuz insanın öldürülmesine, onlarcasının yaralanmasına ihtiyacımız varmıÅ. Ne için? Ä°srail'i mecbur etmek için. Neye? Gazze'de yaÅanan trajedi için kerhen de olsa bir Åeyler yapmaya. Bu çok korkunç bir durum! Bu yardım gemisi baÅarılı olmuÅtur. Çünkü insanlar hayatlarını yitirmiÅlerdir. Ve Ä°srail üzerinde bir baskı oluÅturmuÅtur. Bir diÄer önemli husus; Mavi Marmara olayına kadar Türkiye Hükümeti'nin Ä°srail'e Gazze ablukasının kaldırılması için baskı yapması gerektiÄi halde yıllardır Ä°srail ile iÅbirliÄi içinde olduÄudur. EÄer Ä°srail'in Mavi Marmara baskını için bir tanım kullanmamı bekliyorsanız bu bir devlet terörüdür."
    Ä°srailli yetkililerin Mavi Marmara'yı önceden uyardıÄını hatırlatıyorum, sinirleniyor.
    "Gemi uluslararası sularda seyrediyordu. Ä°srail ne için uyardı? Uluslararası sulardaki bir gemiyi uyarma hakkını Ä°srail kendisinde nasıl görür? O gemi Rotterdam limanına mı gidiyor? Hamburg'a mı yoksa Miami'ye mi? Ä°srail'in sınırları nerede sona eriyor acaba? Soru budur. EÄer biz Ä°srailliler dünyanın polisliÄine soyunuyorsak bu baÅka bir anlama da gelir : 'Bizi koruyan yok.' Ä°srail bugün uluslararası bir dayanıÅma hareketine saldırıyorsa yarın öbür gün her türlü muhalif sese de saldıracaktır." Yani iÅin ucunda kendisi de olabilir.
    Var edebilmek
    KonuÅurken kimi zaman alaycı oluyor, kimi zaman kızgın kimi zaman neÅeli. 8o'lerin ortalarından bu yana Paris'te yaÅıyor, Ä°ngiltere'deki East London Üniversitesi'nde belgesel film eÄitmenliÄi yapıyor. Memleketinden uzakta ama laboratuarı doÄduÄu topraklar. Batı'nın deyiÅiyle OrtadoÄu yani bir zamanların Yakın DoÄusu... Sivan'a göre Ä°srail ile Türkiye benzer niteliklere sahip : "Ä°kisi de milliyetçi ve yarı-demokratik." Peki, yıllardır Ä°srail'i eleÅtirip ülkesini neredeyse Filistin topraklarının iÅgalcisi ilan eden Sivan, bu yarı-demokrasi ortamından gelecek tepkilerden hiç mi çekinmiyor?
    "Ä°srail'den benim çalıÅmalarıma yönelik muhtelif tepkiler var. YaptıÄım iÅlere yönelik bir eleÅtiriden ziyade Åahsıma bir tavır söz konusu. Benim siyasi duruÅumun yarattıÄı etkilere yönelik eleÅtiriler filmlerime yapılan eleÅtirilerin önüne geçiyor diyebiliriz. TartıÅmaya girmemek için benim sinemamı konuÅmayı yeÄlemiyorlar."
    Ama zaten ürünleri kiÅiliÄinin bir yansıması... O da bu tespiti onaylayıveriyor hemen:
    "Kesinlikle. Her filmimle birlikte yeni bir tartıÅma ortamı doÄuyor ve bence bu önemli. Yani tartıÅabilmek önemli... Asıl mücadelem bana ve dolayısıyla sinemama yüklenmek istenen gayrimeÅrulaÅtırma durumu ile ilgili. O yüzden benim için önemli olan bir çalıÅmamı öncelikle var edebilmek."
    Ä°srail'i boykot eden Ä°srailli
    Birçok çalıÅmasını da var etmeyi baÅardı. Ä°lk filmi "Aqabat-Jaber, Geçerken"de (1987) Filistinlilerin mülteci kampına girdi. Daha 23 yaÅındaydı ve kendi deyiÅiyle sakallarına henüz kır düÅmemiÅti. Onların gündelik yaÅamlarını anlattı. Pek çok ödül aldı. "Ä°zkor: BelleÄin Köleleri" büyük ses getirdi. 2004'te ise Filistinli meslektaÅı Michel Khleifi ile birlikte "Rota 181: Filistin-Ä°srail'de Bir Yolculuktan Fragmanlar" adlı belgesele imza attı. Tarihsel bellek, resmi tarih ve belgesel sinema üzerine derinlemesine çalıÅtı hep. Aynı zamanda Ä°srail'e karÅı kültürel boykotun destekçisi oldu. Buna ÅaÅıp kalanlara aslında zihin açıcı bir yanıt veriyor ünlü yönetmen :
    "Bu boykot Ä°srail'e karÅı. Ama aynı zamanda Ä°srail için de iyi bir tavırdır. Ä°Åin içinde paradoks var gibi görünse bile öyle deÄil. Çünkü boykot sivil toplumun dünyadaki tüm sivil toplumlara çaÄrısıdır. Batılı hükümetler insanların neler söylediÄine kulaklarını tıkıyor. Buna Türkiye hükümeti de dâhil. Sivil baskı Ä°srailliler için bir Åans. Gelecekte OrtadoÄu'da barıÅın saÄlanması için bu bile önemli bir adım olarak anılacak."
    ErdoÄan OrtadoÄu'nun kahramanı deÄil
    Peki, BaÅbakan ErdoÄan'ın OrtadoÄu'daki duruÅu? Bugün birçok Arap ve Filistinliye göre o bir kahraman. Ä°srail karÅıtı Yahudi bir entelektüel olarak Eyal Sivan büyük Alman yazar Bertolt Brecht'in unutulmaz diyaloglarını hatırlatıyor. Hani Danimarka'da iken yazdıÄı "Galile'nin YaÅamı" adlı oyundaki o meÅhur diyalogun birincisi: "Ne acı; kahramanları olmayan ülke mutsuzdur" Sivan'a göre bir siyasetçi sadece iÅini yapar, kahraman filan deÄildir.
    "ErdoÄan belki de kendi iÅini gerçekten yapmaya baÅlamıÅtır. Ama... Ama hala bir Åeyler görmek istiyorum! Türkiye-Ä°srail arasındaki askeri anlaÅmalar ne âlemde? Ä°ki ülke arasındaki ekonomik iliÅkiler ne âlemde? Ä°sraillilerin silahlarının Kürtlere karÅı kullanılması durumuna ne demeli? Ya da Ä°srail'in olası bir Ä°ran saldırısı halinde Türkiye'den uçaklarını kaldırma hakkı? Siyasette insanları aÄızlarından çıkan sözcüklerle ya da niyetlere göre yargılamayız. Eylemlere göre yargılarız."
    Ä°srail basınının Kürt ilgisi
    "Ä°ki hafta öncesine kadar Ä°srail basınında Türkiye iç politikasında ne olup bittiÄi ile ilgili hiç bir ilgi ve bilgi yoktu." diyor Sivan. Haaretz, The Jerusalem Post, Israel Online, Debka, Yedioth Ahronoth ve diÄerleri. Gerçekten benim de dikkatimi çekiyor, Kürt sorunu son zamanlarda Ä°srailli yazarların dilinde. Mavi Marmara'dan hemen sonra... Kafasını sallayıp onaylarcasına sazı eline alıyor :
    "Ä°lginin en çok yoÄunlaÅtıÄı nokta Kürt meselesi. Birdenbire Türk ordusu kaç Kürt öldürdü gibi sorular sormaya baÅladılar. Vay be! Bunu soran kim biliyor musunuz? Ä°srail, benim ülkem! Bence köÅe yazılarını kaleme alırlarken ya da bu konuyu haberleÅtirirken Ä°srailli gazeteciler Türkiye'nin bu silahları kimden temin ettiÄi, hangi özel birliklerden eÄitim aldıÄını da sorgulamalı. Tespitin doÄruluk payı olsa da Ä°srail basınının yaptıÄı tam bir ikiyüzlülük..." Eyal Sivan'a "Sizin Ä°srail tanımınız nedir?" diye soruyorum. "Bir ülkenin yerlilerine ayrımcılık yapıp onların topraklarında hâkimiyet kurmayı baÅaran mültecilerin ülkesi." diyor. Ve genç bir diaspora Filistinlisi ile birlikte güle oynaya yabancısı olduÄu Ä°stanbul sokaklarına salınıveriyor, Fransız Kültür Merkezi'nde çok sevdiÄi portakalını izlemek için... (DM/TK)
    * Dora Mengüç'ün röportajı, serbestleme.blogspot.com adresinde de yayınlandı.